با توجه به نیاز امروز و هر روزه کشور در گرماگرم بحران های اقتصادی دنیا و کشور، نیاز به ورود ارز از اهمیت ویژه ایی برخوردار است.
از این رو با توجه به قدمت 7 هزار ساله ایران و دارا بودن اقلیم چهار فصل ، نگاه به این پتاسیل به ویژه در زمان پسا کرونایی ، به شدت نیاز به باز بینی دارد تا گامی بلند در راستای فاصله گرفتن از اقتصاد نفتی برداشته شود.
صنعتی که زیر ساخت آن را به حسب قدمت و جاذبه گردشگری زا در احتیار داریم اما تصمیم ها و جهت گیری های تند سیاسی ، تحریم و ترور های رسانه ایی غرب تا کنون از جدی ترین موانع توسعه این صنعت در کشور شده است.
البته اقدامات بسیار موثری نیز برای آموزش نيروي انساني ماهر از طرف سازمان فنی حرفه ایی و وزارت علوم کشور به عمل امده است و نیز امروزه نیز گردشگرانی هستند که با رعایت و قبول هنجار های مذهبی از جاذبه های گردشگری کشور بازدید می کنند اما این استفاده کمتر از 5 درصد پتاسیل های موجود می باشد.
از طرفی دیگر فرصت بازی های جام جهانی فوتبال قطر در همسایگی کشور ، نیاز به تسریع در تصمیم های بنیادین را صد چندان می کند.
در مقاله پیش رو به اصول و خصوصیات صنعت گردشگری پایدار پرداخته ایم.
صنعت گردشگری به عنوان يکي از مهم ترين پديده هاي هزاره سوم، طی نيم قرن گذشته با رشد تصاعد گونه خود تاثير به سزايي در رشد و پويايي اقتصادي، تبادلات فرهنگي کشورها داشته است؛ به طوری که بسياري از صاحب نظران، قرن حاضر را قرن گردشگري نام نهاده اند. توسعه گردشگری همانند توسعه جهانی توجهی به عناصر و بسترهای ايجاد کننده اين صنعت نداشته وبا هدف سودآوری و افزايش رفاه اجتماعی اثرات مخربی را به همراه داشته به همين جهت در اين ميان تصوير نادرست و نامناسبی از رابطه گردشگری و محيط به جا گذاشته است.
در نخستين ماههای سال 1997، کنفرانس وزراء جهانگردی کشورهای آسيايي حوزه اقيانوس آرام درباره جهانگردی و محيط، وابسته به سازمان جهانی جهانگردی در جمهوری مالديو تشکيل شد. بيانيه ماله که بيانگر روندی جهانی است با محوريت جهانگردی پایدار ماحصل کنفرانس مذکور می¬باشد. پس از بیانیه ماله سازمانهای جهانگردی سعی در ارایه راهکارها و سیاست¬هایی بودند که موجب پايداری اين صنعت گردد.
1- اصول گردشگری پايدار
گردشگری پايدار ريشه در توسعه پايدار دارد. بطور‌کلی اين تلاش ها نشان ازآن دارد که گردشگری قادر است در پردازش توسعه پايدار راهکاری عملی را شکل دهد.از اين رو هدف اصلی در بسط معنايی گردشگری پايدار پيرامون ارائه روش های منطقی در بهره گيری از منابع طبيعی و انسانی و ممانعت از به کارگيری غير علمی اين منابع می باشد. توسعه پايدار گردشگری دارای دو جنبه حفاظت از محيط زيست، منابع وميراث فرهنگی جوامع است. از اين روگردشگری پايدار بايد با سياست مشخص و مدونی به اجرا در آيد تا بتواند حرکت اميد بخشی را در توسعه همه جانبه فضاهای جغرافيايی تضمين کند. گردشگری پايدار برای کارايی بالاتر در اين زمينه دارای اصولی می باشد که هماهنگ کننده اهداف و راهکارهای عملی می باشد.
– محيط ارزش ذاتی دارد و اين ارزش مهم تر از آن است که دارايي صنعت گردشگری محسوب شود. نبايد منافع بلند مدت و حفاظت از محيط را فدای ملاحظات کوتاه مدت کرد. همانطوری که در اصل 3 بيانيه ريو آمده است ” حق توسعه بايد به نحوي اعمال شود كه متساوياً نيازهاي نسل كنوني و نسل هاي آينده را در زمينه توسعه و حفظ محيط زيست برآورده سازد.”
– گردشگری بايد عامل مثبت با توانمندی های مفيد برای جامعه و نيز گردشگران شناخته شود.
– روابط بين محيط و گردشگری بايد به گونه¬ای مديريت شود که پايداری محيط در بلند مدت حفظ شود. فعاليت های گردشگری نبايد به محيط آسيب برساند ويا آثار نامطلوبی ايجاد کند.
– فعاليت های گردشگری و توسعه بايد با توجه به ويژگي های محيط و طبيعت منطقه مورد نظر طرح¬ريزی شود.
– در هر منطقه¬ای بايد بين نيازهای ملاقات کنندگان، محل مورد بازديد و جامعه ميزبان هماهنگی وجود داشته¬ باشد.
– دردنيای پويا، برخی تغييرات اجتناب ناپذيرند و تغييرات ممکن است مفيد باشد. انطباق با تغييرات نبايد باعث خدشه دار شدن هيچ يک از اصول شود.
– صنعت گردشگری، نهادهای محلی و سازمان¬های محيطی، همه بايد با توجه به اين اصول در جهت کسب اهداف تلاش کنند.
2- خصوصيات گردشگري پايدار
– حفظ منابع به صورت پايدار
حفظ و استفاده از منابع (طبيعی، اجتماعی و فرهنگی) بسيار حائز اهميت است وبه معنای تجارت دراز مدت می باشد به عبارت ديگر تامين نيازهای کنونی جامعه و حفظ و نگهداری از سرمايه و منابع نسل¬های آتی
– بازاريابي و تبليغات مناسب
تبليغات و بازاريابی نقش موثری در شناسايي اهداف و مزايای گردشگری پايدار به عهده دارد. از اين طريق اطلاعات بسيار کامل و جامعی در اختيار گردشگران قرار مي گيرد و درپي آن شناخت و توسعه و استقبال مردم از گردشگري پايدار، سبب افزايش احترام نسبت به محيط فرهنگی، اجتماعی وطبيعی نواحی ديدنی می شود، و رضايت مشتری را نيز افزايش می دهد.
– كاهش بيش از حد مصرف و اتلاف منابع
توسعه گردشگری، افزايش توليد منابع طبيعی به خصوص آب و زمين را در پی دارد. ترويج الگوی صحيح مصرف مخصوصا در مورد جهانگردان و گردشگران جلوی هزينه های بازسازی، زيان¬های دراز مدت را گرفته وبه کيفيت گردشگری کمک می کند.( اصل 8 بيانيه ريو “جهت نيل به توسعه پايدار و كيفيت بالاتر زندگي براي همگان، دولت‌ها بايد الگوهاي توليد و مصرف غيرپايدار را كاهش داده و رها نمايند و سياست‌هاي جمعيتي متناسب اتخاذ نمايند. “)
– حفظ تنوع
حفظ و ارتقای تنوع طبيعی، اجتماعی وفرهنگی برای پايداری دراز مدت گردشگری اهميت ويژه دارد وپايگاه انعطاف پذيری را برای گردشگری به وجود می آورد.
– استراتژيك بودن در برنامه‌ريزي
برنامه ريزی عمل توسعه هر فرآيندی است وبرنامه ريزی، اهداف کوتاه مدت و بلند مدت را مشخص می کند و تمامی عوامل را برای دستيابی به هدف مذکور هماهنگ می¬سازد .با برنامه ريزی در گردشگری دستيابی به اهداف اقتصادی (افزايش درآمد و ايجاد شغل، و اهداف غير اقتصادی (حفظ محيط زيست، محيط اقتصادی، محيط فرهنگی ومحيط اجتماعي) ) کاری سهل و آسان خواهد بود.
– حفاظت از نظام اقتصاد محلي براي
-حفظ محيط زيست گردشگری که تعداد زيادی از فعاليت های اقتصادی محلی را مورد حمايت وتحت پوشش خود قرار می دهد و ارزش ها و هزينه های محيط زيست را مد نظر قرار می دهد، علاوه بر حمايت از اين نظام¬های اقتصادی جلوی انهدام محيط زيست را می گيرد.
– مشاركت محلي مردم در برنامه‌ريزي
مشارکت کلی اجتماع های محلی در بخش گردشگری نه تنها به نفع خود آنها ومحيط است بلکه نوع تجربه گردشگری را بهبود می بخشد.
– مذاكره با افراد بانفوذ محلي
مشاوره بين صنعت گردشگری و اجتماع ها، سازمان ها و نهادهای محلی مهم است البته در صورتی که دوشادوش هم کار کنند واختلافات منافع را کنار بگذارند.
– انجام تحقيقات در جهت بهبود كيفيت خدمات
پژوهش در حال پيشرفت ونظارت برآن از طريق صنعت با استفاده از تجزيه وتحليل وجمع آوری موثر اطلاعات نه تنها ما را در حل وفصل مشکلات گردشگری ياری می کند بلکه مزايايی را برای مقاصد، صنعت ومشتريان در بر خواهد داشت.
– آموزش نيروي انساني ماهر
آموزش خدمه که گردشگری پايدار را وارد روش های اشتغال می کند و در کنار آن استخدام خدمه محلی در تمامی مقاطع، سبب بهبود کيفيت گردشگری می شود.
– كنترل و نظارت بر فعاليت‌هاي خدماتي و استفاده از تجارب ديگران
اثر بخشی هر برنامه و فعاليتی بايد ارزيابی شده و بر کيفيت فعاليت های انجام شده و خدمات ارايه شده نظارت دقيق وجود داشته باشد، تا تغيير برنامه ها و راهکارها در جهت نيل به اهداف صورت پذيرد در اين بين نبايد از تجربيات موفق ساير کشورها غافل بود.
3- ظرفيت پذيری و توسعه پايدار
توسعه پايدار گردشگري داراي دو بعد اصلي حفاظت از محيط زيست و منابع گردشگري و ميراث فرهنگي و يك مفهوم اساسي و كليدي «ظرفيت‌پذيري» است. اين ابعاد اصولاً در چارچوب ظرفيت‌پذيري و سنجش مرزهاي آن در قالب تعيين خط مشي و برنامه‌ريزي‌هاي منسجم و يكپارچه محلي به اجرا در مي‌آيد.
ظرفيت‌پذيري (Carrying capacity) داراي دو بعد اساسي است.كه يك بعد آن اجتماعي
(Sociological carrying capacity) و بعد ديگر آن اكولوژيكي (Ecological carrying capacity) است و به طور كلي منظور از ظرفيت‌پذيري شامل موارد زير است:
– چه تعدادي مسافر مي‌تواند از يك مكان بازديد كند بدون اينكه آب و هوا محيط آلوده شوند بدون اينكه حيات وحش آسيب ببيند.
– ساكنان افراد محلي تحمل پذيرايي از چه تعداد گردشگر را دارند.
– چه تعدادي مي‌توانند در يك مكان اقامت گزينند بدون اينكه شلوغي و هياهو را احساس کنند.
– منابع آب، تاسيسات زيربنايي و روبنايي چه ميزان جمعيت را پاسخگو هستند.
امید است فعالیت اقتصادی کشور در راستای فاصله گرفتن از اقتصاد نفتی و آمورش نیروی انسانی و تجهیز ریز ساخت ها و خدمات به گردشگران اتفاق ویژه ایی در افق پیشروی کشور به ارمغان بیاورد.
https://vrgl.ir/kAOqJ
مقالات مرتبط
توسعه معماری پایدار درنظام اکولوژیکی (بوم شناختی ) درعرصه معماری وشهرسازی در کویر
منابع:
1 داس ويل راجر “مديريت جهانگردی مبانی ،راهبرده و آثار “دفتر پژوهش های فرهنگی1384
2 کاظمی مهدی “مديريت گردشگری”سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت ) 1385
3 ولا فرانسوا،بيچريل يونل “گردشگری بين المللی “موسسه انتشارات امير کبير 1384
4 نشريه مسافران www.marbine.net
5 http://touristy.blogfa.com
بازگشت به عقب: ” جهل ” عامل اصلی تخریب آثار تاریخی – وب سایت رسمی مهندس جعفر ناصری زاده
بازگشت به عقب: معماری و شهرسازی مناطق کویری و حاشیه ی کویر در ایران (کرمان) – وب سایت رسمی مهندس جعفر ناصری زاده